Gunning op basis van een vaste prijs. Bij grote bouw- en renovatieprojecten krijgen opdrachtgevers dit steeds moeilijker rond, zoals recentelijk bleek bij de Van Brienenoordbrug. Aannemers deinzen terug voor mogelijke kostenoverschrijdingen, waarvan het risico veelal grotendeels op hun bord ligt. Traditionele contractvormen bieden vaak geen soelaas, maar het voor Nederland relatief nieuwe Cost+ wellicht wel. Paul Brinkman van AT Osborne, Daniel Santurio González van Duet Advocaten en Rob Bleeker van Rozemond Advocaten bereiden de weg voor en organiseren er op 11 juni een seminar over. Ze zijn allen betrokken bij PALLAS, het nucleaire project in Petten waar Cost+ al een rol speelt: Paul als senior procurement & contractmanager en Daniel en Rob als advocaat van respectievelijk de opdrachtgever en een aannemer.

Cost+ is een internationale contractvorm waarbij, kort gezegd, de aannemer volledige transparantie geeft over zijn werkelijke kosten en deze vervolgens in beginsel ook volledig door de opdrachtgever betaald krijgt, vermeerderd met een fee. Dat klinkt als een blanco cheque, maar dat is het niet. Opdrachtgever en opdrachtnemer bepalen namelijk vooraf, op basis van een gezamenlijke detaillering en met deskundige onderbouwing, een richtprijs. Deze richtprijs vervangt de vaste aanneemsom en vormt een instrument om de voortgang tijdens het project te monitoren. Voor overschrijdingen geldt een pain/gain principe: als de werkelijke kosten boven de richtprijs uitkomen, worden deze mede door de aannemer gedragen via een korting op zijn winstmarge. Als er sprake is van een besparing wordt deze gedeeld, waardoor zijn rendement toeneemt. Op die manier is het voor beide partijen van belang om de kosten zo laag mogelijk te houden.

Het voordeel

Paul: “Cost+ vormt een middel voor gelijkwaardige samenwerking. De traditionele hiërarchie tussen opdrachtgever en opdrachtnemer verdwijnt. In plaats daarvan trekken ze samen op, omdat ze beiden baat hebben bij zo min mogelijk kostenoverschrijdingen. Er ontstaat meer balans.”

Wat levert het op voor de opdrachtgever?

Daniel: “Dat hij überhaupt een aannemer kan vinden. Je ziet nu bij verschillende grote projecten dat het gewoon niet of nauwelijks lukt. Het risicoprofiel wordt als zodanig groot ervaren, dat geen enkele aannemer erop in wil stappen tegen een vaste prijs. Ook de 2-fasen aanbesteding biedt lang niet altijd soelaas, omdat ook daar het bereiken van overeenstemming over een vaste prijs vaak zeer moeizaam blijkt te zijn. Daarnaast biedt Cost+ de opdrachtgever de zekerheid dat hij een eerlijke prijs gaat betalen, dankzij de volledige transparantie. Discussies over overschrijdingen zullen hierdoor sterk afnemen. Dat is belangrijk, want die bevorderen niet bepaald de voortgang van een project. Ze kunnen er zelfs toe leiden dat het helemaal stuk loopt. En op dat moment ontstaan nog veel hogere kosten. Cost+ verkleint de kans op dat scenario sterk.”

En voor de opdrachtnemer?

Rob: “Cost+ biedt aannemers een soort gegarandeerd basisrendement. In een tijd waarin zij grote moeite hebben om voldoende personeel te vinden, is dat heel belangrijk. Ze sturen hierdoor namelijk niet langer op omzet, maar op rendement. En de richtprijs en het pain/gain principe van Cost+ verhogen de kans op dat laatste. Maar het is ook een prima samenwerkingsvorm, die ten goede komt aan de kwaliteit en de uitvoeringstermijn. Dat maakt het voor het personeel veel prettiger om aan een project te werken. De bouwbedrijven die ik ken, en dat zijn er best wat, willen graag goed voor hun werk betaald worden. Maar dat is niet hun voornaamste drijfveer. In een goede samenwerking iets moois neerzetten, dat is belangrijker.”

Nieuw?

Daniel: “Voor Nederland is Cost+ nieuw, maar niet helemaal. Wij hebben het principe ervan succesvol toegepast bij busstation Noord van de Noord/Zuidlijn, en het als oplossing ingebracht voor PALLAS.”

Rob: “Het Cost+ contract voor PALLAS hebben Daniel en ik samen opgesteld. Inmiddels heb ik ook een Nederlandse baggeraar Cost+ als contractvorm geadviseerd, voor een project in het buitenland.”

Duet advocaten en Rozemond Advocaten staan bij geschillen over contracten vaak tegenover elkaar. Hoe bijzonder is het dat zij hiervoor nu de handen ineenslaan?

Daniel: “Het is minder opmerkelijk dan het lijkt. Als goed advocaat denk je vanuit het perspectief van je cliënt, dus help je hem bij het oplossen van een groot en hardnekkig probleem zodra de mogelijkheid daarvoor zich aandient. In de regel levert samenwerking sowieso meer op dan tegenover elkaar staan.”

Rob: “Bij ons kantoor zijn we blij met iedere zaak die we kwijt zijn. We hebben geen behoefte aan uit de hand lopende en langdurige zaken. Iedere cliënt die wij aan een goede en snelle oplossing helpen, is een tevreden cliënt die ook weer bij ons terugkomt. Dus ook wij zijn gebaat bij Cost+, want dat gaat minder geschillen opleveren.”

En nu: het seminar en daarna

Paul: “Cost+ is een internationale contractvorm. Wij willen toe naar een versie die op maat gemaakt is voor Nederlandse projecten. Dat wil zeggen praktisch goed bruikbaar voor Nederlandse partijen, passend binnen het Nederlandse rechtssysteem en voor iedereen beschikbaar. We zien het niet als een verdienmodel, maar als een verbetering voor de toekomst. Het gouden ei bestaat niet, maar wij zijn ervan overtuigd dat aanbestedingen een veel grotere kans van slagen hebben met Cost+. Daar gaan we op het seminar van 11 juni over in gesprek met met 140 deskundigen en mensen uit de praktijk van zowel opdrachtgevers als opdrachtnemers. Samen met Duet en Rozemond zal AT Osborne uiteenzetten hoe wij deze voor Nederland relatief nieuwe contractvorm toegankelijk willen maken en verder willen brengen. Dat gaat helpen om al die risicovolle en complexe projecten voor de grote bouw-, renovatie- en duurzaamheidsopgaven op een goede manier van de grond te krijgen.”